عصر آهن و لفور و سد البرز
سكونت گاه مردم عصر آهن 3 و قبرستان ساساني، پشت سد البرز مازندران زير آب خواهد ماند
باستان‌شناسان در بررسي پشت سد البرز در دهستان لفور سوادكوه، موفق به كشف يك تپه تاريخي مربوط به
عصر آهن 3 و يك قبرستان كه احتمالا به دوره ساساني مربوط است همچنين چند تپه باستاني متعلق به دوره
اسلامي شدند.
ادامه اين بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه 12 روستا با بافت سنتي در مخزن درياچه اين سد غرق مي‌شوند. سد
البرز با ارتفاع 72 متر در دهستان لفور از توابع شهرستان سوادكوه احداث شده است. اين سد خاكي كه تا يك
سال ديگر به بهره‌برداري مي‌رسد، در منطقه‌اي واقع شده است كه به لحاظ تاريخي اهميت زيادي دارد.
بررسي‌هاي باستان‌شناسي در پشت اين سد اكتشافات جديدي در بر داشته كه نشان از اهميت منطقه در
دوره‌هاي مختلف تاريخي دارد. «مهدي عابديني عراقي»، سرپرست بررسي‌هاي باستان‌شناسي پشت سد
البرز، با اشاره به اين موضوع گفت: «بررسي‌ها در پشت سد البرز تمام شده است و طي چند روز گذشته
كاوش‌ها در اين منطقه آغاز شده است كه به علت عدم پرداخت اعتبارات از روز گذشته متوقف مانده است>>.
وي در مورد نتايج بررسي‌هاي انجام شده گفت: «در بررسي‌هاي انجام شده، يك تپه متعلق به عصر آهن سه و
ساساني كشف شد كه پراكندگي سفال روي تپه از استقرار طولاني اقوام عصر آهن 3 در اين منطقه حكايت
مي‌كند.» عابديني با اشاره به كشف بقاياي معماري موجود روي اين تپه گفت: «تعدادي بناي سنگ‌چين شده به
همراه آجر و ملات‌هاي خشتي پيدا كرديم كه موقعيت استقراري اقوام ساكن روي تپه را نشان مي‌دهند. يك
گورستان پيش از اسلام و يك مجموعه اثر مربوط به قرون مياني اسلامي از ديگر يافته‌هاي باستان‌شناسي پشت
سد البرز است كه در حال حاضر كاوش روي تپه استاني قرون ميانه اسلامي آغاز شده است. با پايان يافتن
نقشه‌برداري از روي تپه عصر آهن فعاليت روي آن تپه آغاز مي‌شود.» به گفته وي احتمال دارد گورستان پيش از
اسلام متعلق به ساساني‌ها باشد كه در اين صورت يكي از معدود گورستان‌هاي ساساني استان مازندران
خواهد بود. با آغاز آب گيري سد البرز در سال 1385، ۱۲روستا با بافت سنتي نيز غرق خواهند شد. «عابديني»
در اين باره گفت: «اين روستاها تاريخي نيستند اما بافت سنتي دارند.» وي با اشاره به متوقف ماندن كار گفت:
«از روز گذشته انجام بررسي‌ها متوقف شده است و علت آن نيز عدم پرداخت اعتبارات اين كار از سوي آب
منطقه‌اي مازندران بوده است. بانك جهاني اعتباري بالغ بر 100 ميليون دلار به سازندگان اين سد اعطا کرده که
بخشي از اين اعتبار به انجام كاوش در محوطه اين سد تعلق داشته است. اما مسئولان آب منطقه‌اي استان
هنوز اعتباري براي انجام بررسي‌ها پرداخت نكرده‌اند و تمام اعتبارات مورد نياز براي فعاليت در اين منطقه، از سوي
سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان مازندران پرداخت شده است.» به گفته عابديني از سوي هيات
باستان‌شناسي براي دريافت اعتبارات تلاش مي‌شود. وي در پايان يادآور شد: «در صورتي كه اين اعتبارات از
سوي آب منطقه‌اي استان پرداخت نشود، كار همچنان متوقف باقي مي‌ماند و با توجه به قرارداد سازندگان سد با
بانك جهاني، در صورتي كه مسئولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كاوش هاي خود را انجام ندهند، اعتبار
جهاني پروژه نيز متوقف مي‌شود.» طول درياچه سد البرز، 5/4 كيلومتر است كه طي آن نيمي از دهستان لغور زير
آب خواهد رفت. آغاز آبگيري اين سد در سال 1385 خواهد بود. در حال حاضر ساخت اين سد رو به اتمام است.
